20 listopada 1918 r. na dworcu PKP w Ustrzykach Dolnych została stoczona zwycięska bitwa pod dowództwem, wówczas porucznika, Stanisława Maczka z oddziałem Ukraińskiej Armii Halickiej. Od początku swojej wojskowej kariery był żołnierzem ambitnym, pomysłowym, ale i niepokornym. Późniejszy generał Maczek wielokrotnie udowadniał, że na polu bitwy liczy się inicjatywa i łamanie wyuczonych schematów. Początki wojskowej kariery ojca polskich wojsk pancernych zaczęły się w armii austro-węgierskiej, do której powołano go jako oficera rezerwy zaraz po wybuchu wojny, w lipcu 1914 roku. W ostatnich miesiącach wojny dowodził 8 kompanią „szturmową”, z którą stoczył bitwy m.in. w Dolomitach i pod Asiago. Początkiem 1918 r został jednak ranny.

Po krótkim pobycie w szpitalu dostał urlop na rekonwalescencję, który spędził we Lwowie i wykorzystał na dopełnienie formalności związanych ze studiami. Latem powrócił na front włoski i walczył na nim aż do momentu załamania się monarchii austro-węgierskiej.
Służbę w jej armii zakończył z wieloma wyróżnieniami w tym m.in. z brązowym i srebrnym Wojskowym Medalem Zasługi, Krzyżem Wojskowym Karola i Medalem za Odwagę. Cenniejsze od medali było jednak doświadczenie, które wkrótce przyszło mu wykorzystać w walce o polskie granice. ,,Śmiały energiczny, przedsiębiorczy, odważny, jeden z najlepszych oficerów” taką ocenę otrzymał młody Stanisław Maczek w opinii służbowej w 1919 r. Do tych określeń z pewnością można byłoby dodać jeszcze co najmniej dwa: ambitny i charakterny. Doskonale pasują one do sytuacji, do której doszło w listopadzie 1918 r….
.
W USTRZYKACH DOLNYCH.
Ustrzyki Dolne z okolicznymi wsiami, zamieszkałe głównie przez ludność ruską, zostały opanowane przez oddziały Ukraińskiej Armii Halickiej w pierwszych dniach listopada 1918 r. po rozpoczęciu wojny polsko-ukraińskiej. Miasto znajdowało się w całkowitym okrążeniu, w głębi terenu będącego pod kontrolą ukraińską, a przerzutu wojsk i zaopatrzenia można było dokonywać tylko jedną linią kolejową z Przemyśla. Polskie dowództwo uznało, że to nie wystarczy do utrzymania miasta. 2 linia austriackiej kolei prowadząca do Lwowa od południa, wiodła z opanowanego przez Polaków Krosna przez m. in. Ustrzyki Dolne, Chyrów i Sambor. Stacjonujące w Krośnie polskie dowództwo podjęło decyzję o ataku i wybiciu drugiej ścieżki do oblężonego miasta. Pierwszym celem na tej drodze były Ustrzyki Dolne.

14 listopada Maczek zameldował się u płk. Juliana Swobody, dowódcy garnizonu Krosno i tego samego dnia otrzymał dowództwo kompanii krośnieńskiej, przybyłej do Sanoka i dalej przeznaczonej do odsieczy oblężonego Lwowa. Do poprowadzenia ataku wyznaczono por. Stanisława Maczka, młodego oficera z dużym doświadczeniem nabytym w armii austriackiej. Objął on dowództwo nad pociągiem pancernym „Kozak” i kompanią ok. 120 żołnierzy. 20 listopada 1918 r. Maczek wyruszył ze swoim oddziałem ze stacji kolejowej w Krośnie i nie niepokojony przez nikogo dojechał nim na dworzec w Ustrzykach Dolnych. Zaskoczenie przeciwnika było całkowite. Polscy żołnierze wyskoczyli z pociągu i zaatakowali wroga w rejonie dworca. Krótka walka na bagnety przesądziła o wyniku bitwy.

Jednocześnie w Ustrzykach znajdował się także ukraiński pociąg pancerny, który ostrzelany przez oddział Maczka nie zdołał otworzyć ognia. Polacy zdobyli na wrogu cztery działa polowe i w ataku na bagnety wyzwolili miasto. Później zdobyli węzeł kolejowy Chyrów i Felsztyn, ale natarcie na Sambor już się nie powiodło. Po wyzwoleniu miasta przez Wojsko Polskie, Ustrzyki Dolne były jeszcze kilkakrotnie atakowane przez siły przeciwnika, m.in. w styczniu 1919 r. kolumna nacierających wojsk ukraińskich została rozbita przez polską kawalerię nieopodal wsi Równia. Nigdy już jednak nie udało się Ukraińcom zdobyć miasta. Przez zimę 1918/1919 zreorganizowany 3 Batalion Strzelców Sanockich w skład którego wchodziła wtedy kompania ckm dowodzona przez Maczka pozostawała w Chyrowie, wiążąc duże siły ukraińskie. W kolejnych miesiącach w obliczu bolszewickiej nawały Maczek znalazł się w sztabie 2. Armii gen. Raszewskiego. Na froncie z sukcesami dowodził batalionem szturmowym 1. dywizji kawalerii.

Starcie w Ustrzykach Dolnych, poprzez szybkie zajęcie dworca na strategicznej trasie kolejowej, otworzyło Wojsku Polskiemu duże możliwości. Dalsze natarcie na wschód początkowo rozwijało się pomyślnie i zaowocowało zdobyciem Chyrowa 16 grudnia. Ofensywa została jednak zatrzymana pod Samborem, którego Polakom nie udało się zdobyć. 2 linia zaopatrzeniowa do Lwowa nie została otwarta. Stolica Galicji wytrzymała jednak w oblężeniu z jedną linią aż do maja, kiedy została uwolniona przez generalną polską ofensywę.

*****
Po wojnie polsko-bolszewickiej, Maczek został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem. Został przydzielony do 26. Pułku Piechoty we Lwowie.
Po rocznym przeszkoleniu w Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie uzyskał tytuł naukowy oficera Sztabu Generalnego. 1 grudnia 1924 r awansowany do stopnia podpułkownika.
Krótko przed rozpoczęciem II wojny światowej Stanisław Maczek dowodził pierwszą jednostką pancerno-motorową WP, 10. Brygadą Kawalerii.

*****

Na zdjęciu pamiątkowy mural ku czci generała Stanisława Maczka w Ustrzykach Dolnych
W listopadzie 1918 r porucznik Maczek, zdobywał miasto. Dla upamiętnienia tego faktu i w hołdzie legendarnemu dowódcy z czasów II wojny światowej Stowarzyszenie Ośrodek Myśli Prymasa Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Komańczy ufundowało Jego pomnik w Ustrzykach Dolnych. Pomnik stanął przed kościołem Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Ustrzykach Dolnych który sąsiaduje z dworcem kolejowym zdobytym przez kompanię krośnieńską, pod dowództwem por Stanisława Maczka. Popiersie gen. Stanisława Maczka powstało w pracowni rzeźbiarskiej Andrzeja Samborowskiego-Zajdla.
.
GEN. STANISŁAW MACZEK ZWYKŁA OPOWIEŚĆ O NIEZWYKŁYM POLAKU.
https://www.facebook.com/share/p/1Gog9nifZx/
.
STANISŁAW MACZEK I JEGO RODZINA
https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=623640333094052&id=100063442736195
.

ANNA MACZEK -CZERNY. MAMA GENERAŁA STANISŁAWA MACZKA.

https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=407749178016503&id=100063442736195&_rdr

NIEZWYKŁE SPOTKANIE GEN MACZKA Z PAPIEŻEM JANEM PAWŁEM II.